Ik kijk naar een moeder die samen met haar zoon en dochter op weg is naar de supermarkt. Na het startsein van de jongen rennen beide kinderen zo hard als ze kunnen naar de ingang van de supermarkt. Het gaat gelijk op totdat het meisje haar broer een duwtje geeft en zij net wat eerder bij de ingang aankomt. De jongen is in dikke tranen, “dit is niet eerlijk!”.
Even later zie ik ze weer, inmiddels druk kletsend, bij de uitgang. Ze dragen samen een volle tas met boodschappen.
Heb je zelf broers, zussen en/of kinderen? Dan zal jij tal van dit soort voorbeelden hebben. Heb je kinderen en word je soms gek van hun gekibbel? Dan is het misschien helpend om te weten dat kinderen juist van dit soort momenten heel veel leren. Je denkt misschien dat jij als ouder de belangrijkste rol hebt in hoe je kind zich ontwikkelt, maar vlak de invloed van de relatie tussen jouw kinderen niet uit. Juist in die alledaagse broer-zus momenten zitten belangrijke lessen verscholen.
Leren ruziemaken
Kijkend naar het eerdere voorbeeld: soms ben je de snelste, en dat geeft een fijn gevoel. Maar soms moet je incasseren. Een stomme, zware taak zoals een tas dragen, is veel gezelliger en minder zwaar als je het samen doet. Zo zitten er in heel veel dagelijkse situaties leermomenten zoals: het leren ruzie maken, omgaan met jaloezie, voor jezelf opkomen en het verdragen van het gedrag van de ander. Omdat broers en zussen zoveel tijd met elkaar doorbrengen, geven zij elkaar hierin dagelijks veel van dit soort leermomenten.
Studies suggereren zelfs dat het hebben van een broer of zus invloed heeft op onder andere schoolprestaties, het zelfvertrouwen en zelfs op latere relaties, waarbij de kans op een scheiding kleiner is. Juist omdat deze broer-zus relatie zoveel invloed heeft op de ontwikkeling van je kinderen, is het goed om je bewust te zijn van hoe jij hier als ouder mee omgaat.
Soms zie ik ouders enorm hun best doen om hun kinderen gelijk te behandelen. Als de een nieuwe kleren krijgt, moet het andere kind deze ook krijgen. Maar is dit wel zo? En wordt hier niet een belangrijk leermoment ontnomen? Juist ook van de verschillen kunnen kinderen dingen leren; leren omgaan met jaloezie, leren wachten als je iets graag wil hebben, blij zijn voor een ander. Verschil mag en moet er zijn mits dit op een eerlijke manier gebeurt.
Niet gebaat bij teveel bescherming
Wat kun je doen als je kinderen ruzie maken met elkaar? Ouders hebben een harmonieuze broer-zus relatie vaak als ideaal. Ook ik hoor mezelf regelmatig tegen mijn kinderen zeggen dat ze aardig moeten zijn voor elkaar. Juist in de andere kant, de kant waar we als ouders ongemakkelijk en soms ook geïrriteerd van raken, zitten belangrijke leermomenten verscholen. Namelijk als gevoelens van onderlinge jaloezie de kop op steken of als kinderen bekvechten, ruzie maken. Als ze nadien begrijpen wat er gebeurde en het ook weer goed kunnen maken, heeft dit een positieve invloed op hun ontwikkeling. Kinderen zijn daarom niet gebaat bij te veel bescherming, je ontneemt ze hiermee de kans om er samen uit te komen en te ontdekken wat werkt en wat niet. Natuurlijk altijd binnen veilige kaders. En hierin hebben ouders een belangrijke rol en taak.
Veilige omgeving
Hoe kun je als ouder zorgen voor een veilige omgeving? Een veilige omgeving start bij hoe jij reageert op een situatie. Deze kun je creëren door zelf rustig te blijven. Als kinderen hoog in hun emotie zitten, is het belangrijk dat de ouder dit gevoel niet overneemt, maar hen op een rustige manier helpt om weer overzicht te krijgen op de situatie. Dit doe je door het geven van uitleg. Bijvoorbeeld door uit te leggen dat broertje het niet leuk vindt als zijn net gebouwde hoge toren, omver wordt geschopt.
Wat hierin belangrijk is, is dat de ouder de rust bewaart en beide kanten belicht. En dan begrip opbrengt voor het gedrag van de een en daarnaast ook de gevoelens van de ander benoemt. Dat kan al vanaf kleuterleeftijd, want dat is de leeftijd waarop kinderen empathie beginnen te ontwikkelen.
Conflicten zijn leerzaam als er een oplossing komt waar iedereen zich goed bij voelt. Betrek kinderen zelf bij het bedenken van deze oplossingen. Door dit consequent te doen zal je merken dat ze soms ineens, zonder ingrijpen van jou als ouder, zelf al met verrassende uitspraken en oplossingen komen.