‘Opposites attract’ wordt er weleens gezegd. Maar hoe leuk is het nog om van elkaar te verschillen wanneer een kind zijn entree maakt? Zit je dan wel op één lijn met de opvoeding? Systeemtherapeut Jeanne van Loon vertelt er meer over.
De meeste mensen groeien op in een gezin met unieke waarden en normen. Wat je hier leert is de blauwdruk voor je eigen leven. Waaronder voor je rol als ouder en wat je aan het nageslacht door wilt geven. Ieder mens maakt daar een nieuwe afweging in. En dat loopt zo van generatie op generatie.
Wanneer je verliefd wordt op iemand als partner, leer je diegene niet als vader of moeder kennen. Dat is echt een andere rol. De kans is groot dat je als ouder een verschillende aanpak hebt. “Maar dat is heel gewoon en prima. Zoals hierboven al staat, heb je allebei een eigen achtergrond en levensloop en kom je uit een unieke situatie. Samen opvoeden betekent dus ook niet dat je het automatisch overal over eens bent. Dat betekent dan ook: veel overleggen en compromissen sluiten. Ik zie in mijn spreekkamer dat ouders elkaar vaak verwijten maken en verharden in hun standpunt. Dan is het sluiten van compromissen bijna niet meer mogelijk en wordt er van veel zaken een punt gemaakt. Het is belangrijk om écht naar elkaar te luisteren”, vertelt Jeanne.
Logeren
Neem bijvoorbeeld de zoon die regelmatig zijn vrienden wil laten logeren. Moeder vindt het prima, vader heeft bezwaar. Moeder begrijpt daar niets van, ‘Je stuurt zo’n jongen toch niet ’s nachts alleen naar huis?’. Later blijkt dat vader niet zozeer bezwaar heeft tegen het overnachten maar wel tegen het feit dat de logés de volgende dag vaak nog lang blijven hangen. ‘Daar vinden we dan samen de oplossing in’, zegt moeder. Dit laat zien dat open communicatie belangrijk is. Niet de strijd aangaan maar overleggen.”
Strategieontwikkeling
Voor een kind is het heel leerzaam wanneer ouders niet altijd op één lijn zitten. “Een onderdeel van het leven is strategieën bedenken om je doel te bereiken. De wereld bestaat vaak uit verschillende meningen, visies en tegenstrijdigheden. Een kind leert zo op welke manier het daar het beste mee om kan gaan; iets omzeilen, de discussie aan gaan of zich erbij neerleggen. Het leert ook een eigen visie en strategie te ontwikkelen. Als kind wist ik bijvoorbeeld precies wanneer ik eerst naar mijn vader of moeder moest. Lag iets gevoelig dan ging ik eerst naar mijn vader. Zijn antwoord was eigenlijk altijd: ‘ik vind het goed als ons mam het ook goed vindt’. En dan vond mijn moeder het vaak ook goed. Voor een kind is het gezond om verschil te maken tussen mensen. Het leert wat je aan wie en op welke wijze kunt vragen. Mijn ouders konden achteraf vaak wel lachen om hoe ik het had aangepakt.
Verschillen uitvergroot
Maar wanneer de verschillen tussen ouders te groot zijn, kan dat verwarrend zijn voor een kind. Er kan frictie ontstaan tussen de ouders wanneer het kind bij de ene ouder iets voor elkaar krijgt, waar de ander tegen is. Het gaat tussen ouders vaak om de mate van strengheid en grenzen stellen. Verschillende eigenschappen die een relatie juist verrijken, kunnen onder druk komen te staan bij de opvoeding. “Kleine verschillen worden uitvergroot wanneer er spanning ontstaat.” Dan kan het wel problematisch voor een kind worden. De meeste kinderen geven al snel zichzelf de schuld als ouders strijd krijgen. Als die spanningen lang duren kunnen kinderen problemen ontwikkelen. Dat kan zich uiten in: niet meer durven vragen, de schuld bij zichzelf zoeken, onzekerheid, angst of boosheid richting zichzelf. Anderzijds kan het kind juist naar buiten heel bozig of arrogant worden.
De praktijk zal het leren
Kun je voorbereidingen treffen om frictie te voorkomen? “Met elkaar van tevoren de opvoeding bespreken is natuurlijk goed, maar je ervaart het pas echt in de praktijk. Wat als je een huilbaby hebt? Wie staat er ’s nachts op wanneer je er allebei vroeg uit moet? Dan pas kom je erachter hoe je iets verdraagt en hoe je er samen mee omgaat. Dat ‘samen’ is in de loop der tijd steeds belangijker geworden. Het is niet meer hoofdzakelijk de moeder die de zorgtaken heeft. Dat vraagt nog meer van ouders om goed te overleggen en compromissen te sluiten. En accepteren dat je allebei een reflectie bent van de opvoeding die je zelf hebt gehad en dus nooit in alles hetzelfde kunt zijn.